DE GERNIKA A NUEVA YORK PASANDO POR BERLIN

Estreinaldia Arriaga Antzokian

Antzerki-proposamen honek lehen pertsonan kontatzen du Jose Antonio Agirrek Europa okupatuan zehar egin zuen bidaia epikoa, 1937an halabeharrez erbesteratu zenean. Bidaia zirraragarria, etengabeko hausnarketa politiko eta humanista, estatu-politikari aparta eta nekaezina izan zenak egindakoa. Atzerrian ere, borrokan jarraitu zuen euskal herritarren eskumenak eta autogobernua berreskuratzeko, Europako herrien federazio baten esparruan. Giza eskubideen onarpenean eta printzipio demokratikoetan oinarritutako herrien federazioa nahi zuen, non ezinezkoa izango zen Bigarren Mundu Gerrako izugarrikeriak errepikatzea. Lehendakariak New Yorkera iritsi aurretik izan zituen bizipen esanguratsuenak dakartza ikuskizunak. Agirrek berak bidaia harrigarri horretan idatzitako egunkaria —Gernikatik New Yorkera Berlinetik pasatuz— da, hain zuzen, gure sorkuntza eszenikoaren testu-euskarria.

Bidaia historikoa kontatzen du Fernando Bernuések zuzendutako diziplina anitzeko antzezlan iradokitzaileak. Bernués bera arduratu da espazio eszenikoaz, eta Patxo Telleriak egin du egokitzapen-lana. Soinu-banda Iñaki Salvadorrek interpretatzen du zuzenean, eta Iñaki Rikarte aktoreak gorpuzten du Agirre. Horrez gain, ikus-entzunezko lan dotoreak girotu eta irudikatzen ditu bidaia hunkigarrian azaltzen diren paisaiak. Are gehiago, antzezlanerako propio sortutako ikus-entzunezkoak berez transmititzen ditu gure historia honetako gizarte-tragedia eta horren pisu emozionala. Oraindik ere, neurri handi batean, historia ezezaguna da.
Jose Antonio Aguirreren egunkariaren garrantzia Lehendakariaren beraren lekukotzan datza. Egunkarian jasotako 507 egunak haren bizitzako garai izugarriaren adierazgarri dira.

Orrialde eta esaldi bakoitza Lehendakariaren aldartearen isla da; izan ere, idazteko tartea hartu zuen gau gehienetan ohar-bloka izan zuen lagun bakar.